Prawo w praktyce - odpisy i kopie dokumentów z akt sprawy.

Dodano: 26-09-2012

Dostęp do akt oraz możliwość uzyskiwania odpisów i kopii dokumentów z akt sprawy w postępowaniu karnym przez osoby nie będące stronami postępowania.

W poniższym artykule - stanowiącym odpowiedź na pytanie prawne - zaczerpniętym z portalu eporadaprawna.pl, przedstawiamy proceduralne ramy możliwości uzyskiwania odpisów i kopii dokumentów z akt sprawy w postępowaniu karnym przez osoby nie będące stronami postępowania.

Pani Anna z Zabrza zwróciła się z następującym zapytaniem:

Czy mogę uzyskać wgląd w akta sprawy karnej, w której nie brałam udziału jako strona. Informacje ze sprawy karnej są mi niezbędne na potrzeby wytoczenia powództwa cywilnego przeciwko osobie, która została skazana przez sąd karny. W wyniku przestępstwa popełnionego przez skazanego doznałam szkody majątkowej która do tej pory nie została mi zrekompensowana.

Odpowiedź:

Zgodnie z art. 156 § 1 Kodeksu postępowania karnego (dalej: „k.p.k.”), stronom, podmiotowi określonemu w art. 416 k.p.k., obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej i daje możność sporządzenia z nich odpisów. Za zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom. Ponadto stosownie do treści art. 156 § 2 k.p.k., na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy wydaje się odpłatnie kserokopie dokumentów z akt sprawy. Kserokopie takie można wydać odpłatnie, na wniosek, również innym stronom, podmiotowi określonemu w art. 416, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym. Zgodnie natomiast z § 3 analizowanego przepisu, prezes sądu może w razie uzasadnionej potrzeby zarządzić wydanie odpłatnie uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy.

Jak wynika z wyżej przytoczonej regulacji, strony, przedstawiciele procesowi stron jak również podmiot, o którym mowa w art. 416, mają najszersze prawo dostępu do akt sądowych oraz uprawnienie do sporządzania z odpisów z akt sprawy. Prawa te przyznane są w/w podmiotom bezpośrednio przez przepis ustawy i nie wymagają materializacji w decyzji jakiegokolwiek organu.

Niezależnie od powyższego z treści art. 156 k.p.k. wynika, że dostęp do akt sądowych może zostać przyznany także innym osobom niż wymienione powyżej np. pokrzywdzonemu, który nie występuje przed sądem jako oskarżyciel. Możliwość taka wynika wprost ze zdania drugiego art. 156 § 1 k.p.k. („Za zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom”). Zwrócić jednak należy uwagę, iż możliwość dostępu do akt na tej podstawie nie ma charakteru obligatoryjnego. Świadczy o tym wyrażenie ustawowe: „akta te mogą być udostępnione”. Ponadto dostęp do akt ustawa procesowa uzależnia od zgody prezesa sądu (przewodniczącego wydziału lub upoważnionego sędziego). Pamiętać przy tym należy że odmowa udostępnienia akt wydana przez prezesa sądu w formie zarządzenia jest niezaskarżalna.

Niezależnie od powyższego stosownie do treści art. 156 § 3 k.p.k. prezes sądu (przewodniczący wydziału lub upoważniony sędzia) może w razie uzasadnionej potrzeby zarządzić wydanie odpłatnie uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy. W tym miejscu ustawa procesowa nie precyzuje, komu taki odpis może być wydany. Mając na względzie całość regulacji zawartej w art. 156 k.p.k. przyjąć należy, że mogą to być zarówno osoby o którym mowa w art. 156 § 2 k.p.k., oraz inne osoby, jeżeli mają ku temu interes prawny. Osoba która na tej podstawie chce uzyskać uwierzytelniony odpis dokumentu winna złożyć stosowny wniosek oraz uzasadnić swój interes prawny.

Dodatkowo wskazać należy, iż wydawanie kserokopii dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy jest odpłatne. Natomiast na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 2 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości opłaty za wydanie kserokopii dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy za wydanie kserokopii dokumentów z akt sprawy pobiera się opłatę w wysokości 1 zł za jedną stronicę kserokopii, zaś za wydanie uwierzytelnionego odpisu z akt sprawy pobiera się opłatę w wysokości 6 zł za każdą stronicę.

Mając na względzie powyższe wskazać należy, iż w analizowanym przypadku należy wystąpić do prezesa sądu (przewodniczącego wydziału w którym rozstrzygnięta została sprawa karna) z wnioskiem o udostępnienie na podstawie art. 156 § 1 k.p.k. zdanie trzecie akt sprawy oraz w oparciu o art. 156 § 3 k.p.k. zwrócić się do prezesa sądu (przewodniczącego wydziału) o wydanie odpłatnie uwierzytelnionego odpisu wyroku z akt sprawy. Przy czym by taki wniosek mógł odnieść skutek trzeba uzasadnić swój interes prawny w uzyskaniu dostępu do akt i uwierzytelnionego odpisu wyroku. W analizowanym przypadku należy opisać całą sprawę i wskazać, że dotarcie do treści wyroku jest niezbędne do podjęcia działań na drodze postępowania cywilnego celem ochrony swoich praw i uzyskania odszkodowania. Pamiętać jednak należy, że decyzja w tym przedmiocie będzie należała do prezesa sądu (przewodniczącego wydziału) i nie będzie możliwości jej zaskarżenia.

Niezależnie do powyższego wytoczenie powództwa cywilnego, nie musi być wcale uzależnione od uprzedniego zapoznania się z treścią wyroku skazującego wydanego w postępowaniu karnym. Gdyby powództwo zostało wytoczone mimo braku wiadomości co do treści wyroku skazującego np. w razie odmowy udzielenia dostępu do akt sprawy karnej, możliwe jest złożenie stosownego wniosku w toku sprawy cywilnej. W takim przypadku sąd cywilny rozpatrujący sprawę o odszkodowanie zwróci się do sądu karnego o wypożyczenie akt sprawy karnej. Po dołączeniu akt sprawy karnej do sprawy cywilnej powód będzie miał dostęp do treści wyroku karnego znajdującego się w aktach sprawy karnej.

link do artykułu: http://eporadaprawna.pl/2012/05/dostep-do-akt-sprawy/